Baszta i mury obronne Olkusza

Olkusz – bogate miasto górnicze musiał być przygotowany do odparcia ataku obcych wojsk. Stąd potrzeba budowy obwarowań miejskich. Początkowo miasta broniły drewniano – ziemne fortyfikacje i fosa o szerokości 5 m i głębokości 1,75 m. Za czasów króla Kazimierza Wielkiego przystąpiono do budowy otaczających miasto kamiennych murów z basztami.

Mur miejski miał długość około 1100 metrów, grubość od 170 do 200 cm i został wybudowany w technice opus emplectum. Zewnętrzna i wewnętrzna część muru była wykonana z ociosanych bloków czerwonego zlepieńca parczewskiego, a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniona kruszonym wapieniem zalanym zaprawą. Muru broniło kilkanaście (14 lub 15) baszt. Zwieńczone krenelażem baszty były otwarte do miasta oraz równe wysokością murom. Dopiero później część z baszt została zamknięta od strony miasta. Obwód olkuskich murów, zbliżony do regularnego prostokąta, stanowi unikat w skali ogólnopolskiej.

Na początku XIX wieku rozebrano mury i zasypano fosę, na której miejscu utworzono miejskie planty. Fragmenty baszt i murów wykorzystano w stawianych wtedy budynkach. Dopiero w 1968 roku, kiedy przypadkowo odkryto fundamenty baszty przy ul. Szpitalnej grupa miłośników historii Olkusza skupiona w Towarzystwie Przyjaciół Ziemi Olkuskiej, podjęła się rekonstrukcji fragmentu muru i baszty na oryginalnych fundamentach. Trwające kilkanaście lat prace zakończyły się w 1986 roku. Autorem projektu rekonstrukcji baszty i muru był prof. Janusz Bogdanowski. Baszta i mur są wybudowane z dwóch rodzajów kamienia. Fragmenty z czerwonego piaskowca pokazują stan z XIV wieku, kiedy wybudowano mury miejskie. Część muru i baszty wybudowane z białego wapienia, pokazują zmiany, jakie zaszły w XV i XVI wieku, kiedy wybudowano ścianę od strony miasta, podwyższono oraz zadaszono basztę. We wnętrzu baszty można zobaczyć oryginalne fragmenty muru pochodzące z XIV wieku oraz fragmenty XVI wiecznej ceramiki i kafli ozdobnych znalezione podczas badań archeologicznych. We wnętrzach zrekonstruowanej baszty mieści się popularna kawiarnia.

Źródło: Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu (Punkt Informacji Turystycznej)